Nieuwe visie ondergrond zorgt voor toekomstbestendige fysieke basis voor een resilient Rotterdam
De Rotterdamse buitenruimte is volop in ontwikkeling. De inrichting van boven- en ondergrond is cruciaal voor het functioneren van de stad en om de kwaliteit van de leefomgeving op niveau te houden. Om de buitenruimte aantrekkelijk en leefbaar te houden, verdwijnen steeds meer traditioneel bovengrondse objecten zoals vuilcontainers, parkeergarages en openbaar vervoer naar de ondergrond. Waardoor op bepaalde plekken in de stad grote druk op de ondergrond ontstaat, die een meer duurzame en toekomstbestendige aanpak vraagt.
Met de nieuwe visie ondergrond is het mogelijk maatregelen te nemen om intensiever en flexibeler om te gaan met de ondergrondse ruimte. Het slimmer inrichten van de ondergrond en het toepassen van (nieuwe) technieken maakt de ondergrond veerkrachtig. Ook zorgt het voor minder hinder door werkzaamheden aan ondergrondse objecten.
Ondergrond onder druk
De ondergrond is in gebruik voor zo’n dertig verschillende voorzieningen, zoals gas-, water- en elektriciteitsleidingen, maar ook boomwortels, ondergrondse vuilcontainers, parkeergarages en openbaar vervoer bevinden zich onder de grond. Verschillende ontwikkelingen en daarbij horende werkzaamheden maken het noodzakelijk anders om te gaan met de ruimte onder de grond. Zo zorgt het steeds intensievere gebruik van de ondiepe ondergrond ervoor dat de ruimte onder onze voeten steeds schaarser wordt. Gasleidingen worden de komende decennia verwijderd en het elektriciteitsnet verandert door steeds meer lokaal produceren van energie. Stadsverwarming en koude transport zal onder de straat meer ruimte vragen en ook nieuwe energieleidingen voor warmte-koudeopslag (WKO) wordt vaker toegepast. Door klimaatverandering gaat het meer en intensiever regenen waardoor aanpassing van riolering, vergroening van de stad en gebruik van waterbergingen nodig zijn. Ook het gebruik van telecomkabels neemt toe door het groeiende gebruik van digitale middelen.
Technologische ontwikkelingen
Of een meer duurzame inrichting van de ondergrond wenselijk of noodzakelijk is, wordt bij elke nieuwe renovatie of herinrichting van de buitenruimte aan de hand van een nieuwe afwegingssystematiek overwogen. Afwegingen worden genomen aan de hand van het ambitieniveau van de straat, de mate van verminderde bereikbaarheid, het aantal functies die samenkomen, de kosten-batenanalyse en de planning. Zo wordt voorkomen dat na vernieuwing van de bovengrond korte tijd later de straat weer open moet voor werkzaamheden aan ondergrondse objecten. Daarnaast beschrijft de nieuwe beleidsvisie ondergrond hoe te komen tot een duurzame indeling van de ondergrond, zoals het bundelen, in meerdere lagen leggen en zonder graven (sleufloos) aanleggen van kabels en leidingen. Geen nieuwe technieken, maar technieken die in ontwikkeling zijn en voor kabels en leidingen nog niet vaak gebruikt worden.
Robert Fruinstraat
Voorbeeld van een duurzame en toekomstbestendige aanpak van de ondergrond is te vinden in de ‘Straat van de Toekomst’ in Delfshaven; de Robert Fruinstraat. De Robert Fruinstraat heeft een rioleringsopgave en vervanging van grote bundels hoogspanningsleidingen door Stedin is nodig. De nodige werkzaamheden worden gebruikt om een participatief project op te starten met als doel de straat te verduurzamen (vergroening, schone energie en wateropvang) en sociale cohesie te versterken. In de Robert Fruinstraat is het slimmer indelen van de ondergrond één van de activiteiten om na herinrichting ervoor te zorgen dat in de straat voor langere tijd geen werkzaamheden meer nodig zijn. Door het intensieve gebruik van de ondergrond en ruimtegebrek wordt gekeken naar een oplossing in het meerlaags leggen van kabels en leidingen door bijvoorbeeld Utility Ducts of een leidingentunnel.